پانزده نکته درباره مجسمه ابوالهول

ابوالهول باستانی در پس هزاره ها , که تمثال فرعون خافره پنداشته میشود , هنوزهم باستان شناسان را سردرگم میکند !

ابولهول جیزه یکی از بزرگترین و باستانی ترین مجسمه ها و اثار تاریخی است که تا کنون به دست بشر ساخته شده است . 

این برج ساکن در بیابان یادگار خدایان است !   در آسمان اسرار پرواز میکند . گنجینه ای ارزشمند از تاریخ و فرهنگ و هنر 

گویی مخزن الاسرار بشریت باشد ! 

نام ابوالهول آمیخته  است با افسانه های چند هزار ساله با منشا  مبهم . مرکز توجه انواع  نظریه های توطئه به شمار میرود . 

از ارتباط با جهان های ماورایی گرفته تا ارتباط با بیگانگان فضایی 

1-ابوالهول جیزه  در واقع از نظر اسطوره شناسی یک ابوالهول  به شمار نمی رود:

ابوالهول به انگلیسی Sphinx (اسفینکس) نام دارد با اینکه ابوالهول جیزه قطعا معروفترین ابوالهول در جهان به شمار می رود و منشا اش اسطوره های مصری و  میان رودانی هستند  اما از دید اسطوره شناسی یونانی ها و غربی ها شباهت کمی به یک اسفینکس دارد . چرا که در اسطوره شناسی یونانی اسفینکس یا ابوالهول باید دارای صورت یک زن بدن شیر و همینطور بال پرنده برای پرواز است. 

به همین دلیل ابوالهول جیزه را یک اندرو اسفینکس طبقه بندی میکنند نه یک ابوالهول سنتی همچنین نداشتن بال طبقه بندی آن را به عنوان یک ابوالهول سنتی پیچیده تر می کند . 

2- مجسمه ابوالهول نام های متعددی دارد 

مصریان باستان این از بدایت امر این موجود عظیم الجثه را همچون ما ابوالهول بزرگ جیزه نمی نامیدند . 

برای اینکه بدانیم مصریان باستان این شاهکار را چه خطاب می کردند باید به یک متن باستانی از فرعون توتموس چهارم به نام رویای استلا مراجعه کرد این متن به حدود هزار و چهارصد پیش از میلاد تعلق دارد…

 طبق این متن  تحتمس  در کنار  مجسمه ابوالهول به خواب میرود در رویایش یکی از خدایان مصر به نام “هورم آخت ری اتوم”  با او سخن میگوید درحالیکه این خدا در این رویا با چهره پدر فرعون ظاهر شده است … 

نام ابوالهول در این متن چنین ذکر شده : 

” statue of the very great Khepri” 

به معنی

مجسمه عظیم الجثه خافری  

در این رویا هورم آخت ری اتوم به فرعون می گوید که  اگر شن های اطراف مجسمه ابوالهول را پاکسازی کند  فرعون تمام مصر می شود . 

پس از این رویداد  ابوالهول به نام هورم آخت (Horem-Akhet) خوانده  میشد . 

معنی حوروس افق  (Horus of the horizon) میدهد . حوروس یکی از خدایان بزرگ مصر به شمار میرود. 

در قرون میانه مصریان نام هایی نظیر بالهیب یا بیلهاو را  ابوالهول نسبت می دادند . 

3-در واقع هیچ کس نمیداند ابوالهول را چه کسی ساخته است : 

یکی از نکات بسیار شگفت آور درباره  ابوالهول جیزه این است که با اینکه این اثر یک شاهکار بی بدیل به شمار می رود اما 

هیچ کس ساخت آن را به خود نسبت نداده است . در عصر حاضر با وجود  پیشرفت باستان شناسی مدرن و تکنولوژی برتر که قدمت مجسمه را به  دقت و درستی تخمین میزند . هنوزم در بین  دانشمندان و پژوهشگران این حوزه  بر سر اینکه چه کسی ابوالهول را ساخته است اختلاف نظر شدیدی وجود دارد .

محبوب ترین نظریه این است که فرعون خافره جانشین فرعون خوفو (سازنده هرم بزرگ)  از دودمان  چهارم فراعنه مصر  دستور ساخت ابوالهول را داده است. 

دلایل ارایه نظریه این است که  خافره  یکی از اهرام سه گانه را ساخته است و همچنین  معابد و گورستان ها و خانه های اموات  آن محوطه باستانی نیز به فرعون خافره مرتبط است . یکی از مهم ترین دلایل هم  تمثال های به جا مانده از خافره است که شباهت قابل توجهی به  مجسمه ابولهول دارد . در این صورت بر طبق این نظریه قدمت ابوالهول به حدود دو هزار و پانصد پیش از میلاد مسیح باز می گردد یعنی چهار هزار و پانصد سال قبل !

با این حال برخی از دانشمندان   معتقد به نبود شواهد کافی برای سن ابوالهول این بنا را متعلق به  ادوار پیش از فرعون خافره نسبت میدهند.

 برخی ابوالهول را به فرعون خوفو پدر خافره صاحب هرم بزرگ و برخی به فرعون جیدا فره پسر خوفو و برادر ناتنی خافره 

نسبت میدهند . 

و برخی از محققان معتقدند که بر چهره ی این بنای عظیم الجثه آثاری و آسیب هایی وجود دارد که تایید میکند  ابوالهول در دورانی وجود داشته که بارندگی های شدید رخ می داده است. و ریشه های این بنای اسرار آمیز را به حدود شش هزار سال پیش از میلاد مرتبط میدانند. 

4- این بنا با شتابزدگی به اتمام رسیده است !

یافته‌ها نشان می‌دهد که ابوالهول  در ابتدا قرار بود بزرگ‌تر از آنچه امروز است ساخته شود . باستان‌شناس آمریکایی مارک لِهْنر و باستان‌شناس مصری زاهی حواس بلوک‌های سنگی بزرگ، ابزارها یی را پیدا کردند که به‌نظر می‌رسد توسط صاحبانشان رها شده باشند. 

5-از کارگران سازنده ابوالهول مثل شاهان پذیرایی می شده است : 

بیشتر دانشمندان در ابتدا بر این باور بودند که افرادی که برای ساخت ابوالهول  زحمت می‌کشیدند، از طبقه‌ای برده بودند. اما رژیم غذایی آن‌ها این فرضیه را به چالش می‌کشد. حفاری‌هایی که به‌دست مارک لِهْنر  باستان شناس آمریکایی انجام شد، نشان داد که کارگران ابوالهول  به طور منظم از گوشت گاو، گوسفند و بز تغذیه می شدند ، که این موضوع نشان می‌دهد کارگران حرفه‌ای بودند—یا ممکن است  این بردگان از غذاهای باکیفیت‌تری برای حفظ  نیرو و استقامت خود خود برخوردار بوده‌اند.

6- ابولهول روزگاری رنگی بوده است : 

در حالیکه امروزه این گنجینه تاریخی تمایزی با محیط شنی اطرافش ندارد اما در گذشته دارای رنگ آمیزی زند و چشم نوازی بوده است . بر روی تن باستانی اش اثری از رنگ های قرمز آبی و طلایی یافت شده است 

مجسمه علی و نینو جادوی وصال در باتومی 

7-زمان زیادی زمان برده تا ابوالهول زیر شن ها پنهان بشود ! : 

ابوالهول بزرگ بار ها در طول حیات طولانی مدت خود قربانی شن های روان بیابان های مصر شده است . 

نخستیم مرمتو پاکسازی ابولهول به همان هزار و چهارصد پیش از میلاد باز میگردد به لطفت حتمس چهارم ابولهول بار دیگر از خاک بیرون  آورده شد و پی از آن توتموس به تخت فراعنه جلوس کرد  اما  سه هزاره پس از آن ابولهول دوباره زیر خاک مدفون شد و حدود سه هزار سال برای مرمت بعدی اش که در دهه هزار و نهصد و بیست انجام شد صبر کرد . دست های ابوالهول تا قرن نوزدهم به طور کامل زیر محوطه باستانی مدفون شد . 

8-ابوالهول بزرگ تاج خود را از دست داده است !

در زمان مرمت در دهه ۱۹۲۰، اسفینکس بزرگ بخشی از تاج نمادین خود را از دست داد و همچنین آسیب‌های شدیدی به سر و گردن آن وارد شد. در نتیجه، دولت مصر تیمی از مهندسان را در سال ۱۹۳۱ استخدام کرد تا مجسمه را تعمیر کنند. اما این مرمت‌ها باعث خسارت به سنگ آهک نرم شد و در سال ۱۹۸۸، قطعه‌ای به وزن  سیصد کیلوگرم از شانه آن در برابر یک خبرنگار آلمانی به زمین  سقوط کرد. دولت مصر به یک تلاش عظیم برای ترمیم آسیب‌های ناشی از مرمت‌کنندگان قبلی پرداخته است.

9-ابوالهول در معابد مصری ستایش و پرستش می شده است !

به لطف الهاماتی که تحتمس چهارم ادعایش را داشته است .  فراعنه بعدی نیز در معابد برای  ابولهول جایگاهی دست و پا کردند . 

10-ابوالهول مصری از پسر عمو های یونانی خود مهربان تر است ! 

ابوالهول های یونانی به فریبکاری و ستمکاری شهره هستند  از این دست قصه های یونانی میتوان به افسانه اودپیوس اشاره کرد . 

اما فرهنگ باستانی مصر ابوالهول را یک خدای خیرخواه و قدرتمند معرفی میکند . 

اسفینکس در فرهنگ های گوناگونی  در کانون اساطیر و افسانه قرار دارد . به ویژه در یونان و مصر .

در یونان باستان اسفینکس موجودی حیله گر و مرموز و بی رحم تلقی می شده است . 

 یکی از مشهور ترین افسانه ها در فرهنگ یونانی همین معمای اسفینکس است . معمایی که در صورت بی پاسخ ماندن پاسخش مرگ است !

 “آن چیست که صبح با چهار پا بعد از ظهر با دو پا و به هنگام شب با سه پا راه می رود؟ “

در اسطوره ها  اسفینکس یونانی به عنوان عذابی الهی به شهر طبس در مصر باستان نازل میشود . 

و بر دروازه شهر می نشیند و از هر رهگذری معمای مرگبارش را می پرسد و کسی قادر به پاسخ نیست 

به این ترتیب اسفینکس وحشت را بر طبس حاکم  میکند . 

در این افسانه اسفینکس ابزاری الهی برای انتقام و عدالت بر شمرده می شود .

این معما مسئله مرگ و زندگی بود و هر کسی که نمیتوانست پاسخ دهد توسط اسفینکس کشته می شد . 

تا اینکه ادپیوس قهرمان اسطوره ای یونان این معما را حل کرد و این به معنی شکست دادن اسفینکس بود . 

شما فکر میکنید پاسخ چه چیز باشد ؟ 

ادپیوس  دانست که آنچه در صبح چهار پا و بعد از ظهر دو پا دارد و در شب سه پا  چیزی جز انسان نیست که در طفولیت چهار دست و پا راه میرود در بزرگسالی دو پا و در پیری با عصا  که می شود سه پا 

در افسانه‌های یونانی، معمای اسپینکس به عنوان یک استعاره برای چرخه زندگی انسان است چهار دست و پا حرکت کردن  در دوران نوزادی، راه رفتن در بزرگسالی و استفاده از عصا در پیری—که نماد رشد و اجتناب‌ناپذیری تغییر است. این موضوع اسپینکس را به عنوان یادآوری از رازها و دگرگونی‌های زندگی قرار می‌دهد.

اسفینکس پس از این شکست خود را از فراز صخره ای به  زیر انداخت و جان سپرد. 

اسفینکس و طلسم خاندان فراعنه 

در افسانه ای کمتر شناخته شده  خدای مصری هرا الهه عشق و حسادت  اسفینکس را به طبس می فرستد . 

این بار برای نفرین و طلسم فرعون تا دیگر به خدایان بی حرمتی نکند . این افسانه نشان می دهد که اسفینکس فراتر از یک معما گوی بی رحم بود و میتوانسته بر سرنوشت شاهان و قهرمانان نیز تاثیر بگذارد . 

مبارزه آنوبیس و اسفینکس

در افسانه ای دیگر که فرهنگ و اساطیر یونانی و مصری باهم در هم آمیخته اند . مبارزه ای بین آنوبیس خدای قدرتمند  مردگان و گرگ سر مصری و اسفینکس . این هر دو در فرهنگشان خدایان محافظ تلقی می شوند و حافظ دانش کیمیا گری  و علوم جادویی هستند و مبارزه بر سر این است که کدامشان قدرت جادویی بیشتری دارد . در این اسطوره هم جنبه دیگری از اهمیت اسفینکس در عقاید گذشتگان آشکار می شود . 

اسفینکس  امروزه همچنان به‌عنوان یک نماد قدرت  به شمار میرود . این موجود نماد مرموز بودن ، حکمت و راز داری است . تصویر آن بر روی بناهای متعدد نقش بسته و الهام‌بخش آثار هنری بی‌شماری بوده است، به‌طوری‌که جایگاه خود را در فرهنگ عامه به‌عنوان پلی میان دانسته‌ها و ناشناخته‌ها حفظ کرده است.

11- ناپلئون  به انهدام بینی مجسمه متهم است !

نداشتن بینی ابوالهول همیشه بحث برانگیز بوده است !

گفته میشود  ناپلئون بناپارت امپراتور فرانسه هنگام لشکرکشی  به مصر به افتخار پیروزی اش  دماغ ابوالهول را با توپ جنگی هدف قرار داده !

اما این فقط یک افسانه است و بی دماغ بودن این مجسمه پیش از تولد  امپراتور فرانسه تایید میشود . 

برخی یک مسلمان صوفی به  نام محمد سعیم الدهر را به تخریب این بنای تاریخی متهم می‌کنند تا به نوعی پرستش اسفینکس را تضعیف کند. او بعدها کشته شد.

12-این مجسمه در گذشته ریش داشته !

امروز، بقایای ریش بزرگ ابوالهول که در نهایت توسط فرسایش از چانه مجسمه تراشیده شده است، در موزه بریتانیا و موزه آثار باستانی مصر در قاهره نگهداری می‌شود. با این حال، باستان‌شناس فرانسوی، واسیل دوبروو، در سال ۲۰۰۴ ادعا کرد که ریش جزء اصلی مجسمه نبوده  و بعدا اضافه شده است دوبروو این فرضیه را با این استدلال مطرح  کرد که حذف ریش می‌توانست به چانه مجسمه آسیب برساند که به راحتی قابل مشاهده نیست. موزه بریتانیا نیز ارزیابی دوبروو را تأیید کرده و پیشنهاد داد که ریش احتمالا  بعد از پروژه بازسازی تحتمس چهارم به ابوالهول اضافه شده است.

13-ابوالهول بزرگ قدیمی ترین ابوالهول مصری به شمار نمی رود !

این مسافر بزرگ و باستانی بیابان گرچه بزرگترین اما پیرترین به شمار نمی رود . حتی اگر به طور قطع عمرش را به دوره دودمان چهارم و فرعون خافره نسبت دهیم. باز هم ابوالهول هایی که در دوران های پیشین چون خافره و جیدافره و خواهرش 

هتفرس دوم ساخته اند از  اسفینکس  بزرگ جیزه مسن تر هستند . 

در دوره های دیگر مصر فراعنه  پس از دودمان چهارم نیز این موجود افسانه ای را بر سنگ ها نقش زده اند . 

برای مثال دودمان هجدهم مصرکه حدوداً از سال 1550 تا 1295 پیش از میلاد ادامه داشت. هاتشپسوت و توت‌آنخ‌آمون از معروف‌ترین فرعون‌های این دودمان هستند.

شرح تصویر :  اسفینکس  متعلق به ملکه هاتشپسوت  از دودمان هجدهم که به مراتب از اسفینکس بزرگ کم سن و سال تر است . 

14-اما قطعا بزرگترین به شمار میرود 

با  هفتاد و سه متر طول و نوزده متر عرض و ارتفاع بیست متری از بزرگترین سازه های باستانی به شمار میرود . 

15- در مرکز توجه تمام  نظریات توطئه و نجومی  قرار دارد !

معماهای ابوالهول بزرگ جیزه آن را به بخش کلیدی چندین نظریه درباره درک مصریان باستان از مسائل آسمانی تبدیل کرده است. برخی از محققان، مانند لهنر، به موقعیت ابوالهول در کنار هرم‌های مجموعه جیزه اشاره کرده‌اند و آن را بخشی از یک “دستگاه مهار قدرت” بزرگ می‌دانند که به منظور جذب انرژی از خورشید طراحی شده است. این پیشنهاد منتقدانی دارد، اما با مجسمه‌ای به رازآلودگی ابوالهول بزرگ، گمانه‌زنی‌ها احتمالاً به این زودی‌ها متوقف نخواهند شد.

منبع 

منبع